مراحل و شرایط طلاق از طرف مرد بدون دلیل و رضایت زن

درخواست طلاق از طرف مرد بدون دلیل و حتی طلاق از طرف مرد بدون رضایت زن از جمله موضوعاتی است که همواره چالش‌های فراوانی را در حوزه حقوق خانواده ایجاد کرده است.

در همین حال، برخی زوج‌ها ترجیح می‌دهند از روش ساده‌تر و کم‌تنش‌تری مانند طلاق توافقی بهره بگیرند. اما واقعیت این است که هر کدام از این شیوه‌های پایان دادن به زندگی مشترک، جوانب حقوقی و مالی خاص خود را دارد.

از یک سو، مرد ممکن است بدون آن‌که علت موجهی نزد دادگاه ارائه کند، تصمیم به طلاق بگیرد و از سوی دیگر، زن در برابر این تصمیم ناگهانی یا یک‌طرفه، حق دارد تا جایی که می‌تواند از حقوق خود دفاع کند.

در ادامه این مقاله، نگاهی جامع به قوانین مرتبط با «طلاق از طرف مرد بدون دلیل و رضایت زن» خواهیم داشت و مسیرهای قانونی، شرایط و الزامات پرداخت حقوق مالی زن را بررسی خواهیم کرد.

همچنین با تبیین خلاصه‌ای از فرایند دادرسی در چنین طلاق‌هایی، سعی می‌کنیم ابهامات ذهنی شما را برطرف ساخته و با ارائه نکات مهم و به‌روز، بهترین راهکارها را پیش پای کسانی بگذاریم که با مسئله طلاق درگیر هستند یا قصد دارند حقوق خود را در این زمینه به شکل درست مطالبه کنند. تا انتهای این مقاله با وب سایت مهدی حکیمی همراه باشید.

نگاهی کلی بر حق طلاق مرد و چارچوب قانونی آن

براساس ماده 1133 قانون مدنی، حق طلاق اصولاً با مرد است و این موضوع از دیرباز در نظام حقوقی ایران پذیرفته شده. با این حال، چنین حقی بی‌قیدوشرط نیست؛ زیرا مرد برای ثبت طلاق و قطع رابطه‌ی زوجیت باید مراحلی را پشت‌سر بگذارد و همچنین تکالیفی را در قبال زن ایفا کند. اگر مرد، حتی بدون رضایت زن، تصمیم به طلاق داشته باشد، دادگاه او را موظف می‌کند حقوق قانونی زن را کاملاً ادا کند. از سوی دیگر، روند دادگاه و اعتراض زن می‌تواند زمان طلاق را طولانی‌تر کند و گاه موجب شود صدور گواهی عدم امکان سازش ماه‌ها به تعویق بیفتد.

در سالیان گذشته (پیش از اصلاح برخی مقررات)، مردان می‌توانستند با مراجعه مستقیم به دفترخانه، همسر خود را در اسرع وقت طلاق دهند. اما به دلیل عواقب ناگوار این اقدام سریع و بی‌ضابطه و همچنین افزایش چشمگیر آمار جدایی، قانون‌گذار سازوکاری دقیق‌تر پیش‌بینی کرده است. بنابراین اکنون حتی طلاق از طرف مرد بدون رضایت زن نیز منوط به رأی دادگاه و صدور گواهی عدم امکان سازش خواهد بود.

طلاق از طرف مرد بدون دلیل: آیا امکان‌پذیر است؟

منظور از «بدون دلیل» این نیست که مرد به‌کل نیازی به پاسخ‌گویی در برابر دادگاه یا ارائه اسناد ندارد. چون طبق ماده 1133، مرد می‌تواند با رعایت شرایط مقرر در قانون همسر خود را طلاق دهد. این «شرایط» به طور مشخص عبارت‌اند از:

1. رعایت تشریفات دادرسی: تشکیل پرونده طلاق در دادگاه خانواده یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و پیگیری جلسات رسیدگی الزامی است.
2. ارجاع به داوری یا مشاوره اجباری: دادگاه در اکثر موارد، به‌جز در طلاق توافقی، پرونده را برای ایجاد صلح و سازش به داوری یا جلسات مشاوره می‌فرستد. هرچند در عمل نظر داور یا مشاور همیشه تعیین‌کننده نیست، اما طی این مرحله طبق قانون ضروری است.
3. پرداخت حقوق مالی زن: شامل مهریه، نفقه، اجرت‌المثل، نحله (در برخی موارد) و اگر شرط تنصیف اموال به‌عنوان شرط ضمن عقد امضا شده باشد، رعایت آن هم الزامی است.

ازاین‌رو، طلاق از طرف مرد بدون دلیل صرفاً به این معناست که مرد لازم نیست مانند زنی که تقاضای طلاق می‌کند، حتماً علت محکمه‌پسند (مثلاً عسر و حرج زنانه، سوءرفتار شوهر یا موارد دیگر) ارائه دهد. اما فرایند دادگاه برایش اجباری است و بدون رعایت موارد مالی و تشریفات قانونی، امکان ثبت طلاق وجود نخواهد داشت.

طلاق از طرف مرد بدون رضایت زن چه تفاوتی با طلاق توافقی دارد؟

در طلاق توافقی، زن و شوهر درباره تمام مسائل ازجمله مهریه، نفقه، حضانت فرزندان و چگونگی پرداخت حقوق مالی به تفاهم می‌رسند. چنین روندی معمولاً کوتاه‌تر و بدون تنش پیش می‌رود؛ زیرا دو طرف کاملاً رضایت دارند.

اما اگر مرد بخواهد یک‌طرفه اقدام کند و زن رضایتی نداشته باشد، اولاً ممکن است زن برای دفاع از حقوق خود در دادگاه حاضر شود و نسبت به رأی اعتراض کند و دادگاه تجدیدنظر یا حتی دیوان عالی کشور را درگیر سازد. ثانیاً زنی که راضی به جدایی نیست، معمولاً روی تمام حقوق مالی‌اش تأکید جدی می‌کند و این امر باعث می‌شود مرد مجبور شود حتی‌المقدور یا همه‌ی حقوق زوجه را بپردازد یا در صورت عدم توانایی مالی، از اعسار استفاده کند. چنین مسیری باعث طولانی‌تر شدن دادرسی می‌شود؛ اما در نهایت (در صورت اصرار مرد و طی شدن همه مراحل قانونی)، حکم طلاق صادر خواهد شد.

نقش حقوق مالی زن در طلاق از طرف مرد

قانون‌گذار برای پیشگیری از اجحاف در حق زنان، مرد را ملزم کرده که پیش از جاری شدن صیغه طلاق و ثبت آن، تکلیف حقوق مالی همسرش را مشخص کند. مهم‌ترین این حقوق عبارت‌اند از:

1. مهریه
   به‌محض عقد ازدواج، پرداخت مهریه برعهده‌ی شوهر قرار می‌گیرد و زن می‌تواند هر زمانی که بخواهد آن را مطالبه کند. در صورتی که طلاق از طرف مرد باشد، دادگاه حتماً تعیین تکلیف مهریه را پیش از صدور گواهی عدم امکان سازش در دستور قرار می‌دهد. اگر مهریه عندالمطالبه باشد و مرد توان مالی پرداخت یک‌جای آن را نداشته باشد، می‌تواند با طرح دادخواست اعسار، حکم تقسیط مهریه بگیرد. چنانچه زن باکره باشد، طبق قانون، مهریه به نصف تقلیل می‌یابد (مگر اینکه زوجین پیش‌تر بر سر میزان دیگری توافق کرده باشند).

2. نفقه
   در طلاق رجعی، تا پایان مدت عده (که عموماً 3 ماه و 10 روز است) پرداخت نفقه‌ی زن بر عهده مرد می‌ماند، مگر اینکه زن ناشزه (ترک منزل به‌صورت غیرموجه) شناخته شده باشد یا سایر شرایط سقوط نفقه فراهم شود. البته اگر زن رضایت داشته و حاضر باشد زودتر از مدت عده صیغه طلاق را نهایی کند، ممکن است در خصوص نفقه نیز توافقاتی شود.

3. اجرت‌المثل
   اگر زن در طول زندگی زناشویی کارهایی را انجام داده باشد که شرعاً بر عهده‌اش نبوده و قصد نداشته رایگان کار کند، می‌تواند اجرت‌المثل ایام زوجیت بگیرد. مثلاً نظافت خانه، آشپزی روزانه و رسیدگی مضاعف به امور منزل (به دستور شوهر) مشمول این حق می‌شوند. میزان اجرت‌المثل معمولاً توسط کارشناس دادگستری و براساس شرایط مالی زوج و عرف جامعه محاسبه می‌گردد.

4. نحله
   اگر زن مستحق اجرت‌المثل نباشد یا کارشناس نتواند اجرای دقیق اجرت‌المثل را محاسبه کند و طلاق صرفاً به خواسته مرد باشد، دادگاه ممکن است مبلغی را تحت عنوان نحله تعیین کند. این مبلغ نوعی بخشش قانونی از سوی شوهر به زن به خاطر زحماتی است که در خانه شوهر کشیده است.

5. شرط تنصیف اموال
   یکی از شروط چاپی مندرج در عقدنامه این است که در صورت وقوع طلاق، در مدتی که زن و شوهر در کنار یکدیگر زندگی کرده‌اند و اموالی حاصل شده، مرد باید حداکثر نصف دارایی‌اش را (که بعد از ازدواج به‌دست آورده) به زن واگذار نماید؛ با این شرط که طلاق به‌دلیل سوءرفتار یا عدم تمکین زن نباشد. اگر این شرط را مرد امضا کرده باشد و اکنون بخواهد بدون دلیل و بدون رضایت زن او را طلاق دهد، اجرای آن حتمی است.

آیا عدم رضایت زن مانع صدور حکم طلاق می‌شود؟

ممکن است این پرسش مطرح شود که وقتی زن به جدایی راضی نیست، آیا می‌تواند در دادگاه از طلاق جلوگیری کند؟ پاسخ مثبت قطعی نیست. زن حق دارد در فرایند رسیدگی شرکت کند، لایحه دفاعی بدهد و به رأی بدوی اعتراض کند. حتی می‌تواند پرونده را تا دادگاه تجدیدنظر و دیوان عالی کشور بکشاند. اما از آنجا که قانون مدنی حق طلاق را به مرد داده، اگر مرد همچنان بر درخواست خود اصرار ورزد و حقوق زن را به‌طور کامل (یا طبق حکم اعسار) پرداخت کند، دادگاه در نهایت ناگزیر به صدور حکم طلاق خواهد بود.

البته همین اعتراض‌های قانونی زن می‌تواند پرونده را تا یک سال یا بیشتر به تعویق بیندازد؛ اما صرفاً مانع همیشگی برای طلاق نخواهد شد. در واقع، زن در صورت مخالفت جدی، می‌تواند روند جدایی را طولانی کند و برخی امتیازات مالی یا شرایط خاص را در این کشمکش بگیرد، ولی در نهایت مانعی مطلق برای طلاق مرد نیست.

مدت زمان طلاق از طرف مرد

طول مدت طلاق در شرایط مختلف، متغیر است. اگر زن اعتراض نکند و موضوع به شکل ساده‌تری حل شود، امکان دارد چهار تا شش ماهه حکم نهایی و قطعیت یافته صادر گردد و با مراجعه به دفترخانه، صیغه طلاق جاری شود. اما اگر زن چند مرحله اعتراض کند، موضوع تجدیدنظر و حتی فرجام‌خواهی در دیوان عالی پیش خواهد آمد و چه‌بسا یک سال یا بیشتر زمان ببرد.

طلاق از طرف مرد در دوران عقد

در مواردی که طلاق در دوران عقد رخ می‌دهد، تفاوتی در کلیت مراحل قانونی ایجاد نمی‌شود. مرد باید دادخواست صدور گواهی عدم امکان سازش بدهد و حق و حقوق مالی زن ازجمله مهریه را تعیین تکلیف کند. اگر رابطه زناشویی شکل نگرفته باشد (زن باکره باشد)، هنگام جاری شدن صیغه طلاق، مهریه به نصف تقلیل پیدا می‌کند. همچنین نوع طلاق در چنین حالتی اغلب بائن است و مرد دیگر حق رجوع در ایام عده را نخواهد داشت. اما در روند شکلی کار، همان ثبت دادخواست، تعیین وقت جلسه، داوری و صدور رأی طی می‌شود.

حضانت فرزندان و تکلیف آنان پس از طلاق

حضانت معمولاً با توجه به سن فرزند و مصلحت طفل تعیین می‌شود و تفاوتی نمی‌کند که طلاق به درخواست مرد است یا زن. براساس قانون فعلی، حضانت فرزند تا 7 سالگی بر عهده مادر خواهد بود، مگر آنکه دادگاه به دلیل عدم صلاحیت، او را شایسته نگهداری نداند. بعد از 7 سالگی، پدر برای پسر تا 15 سالگی و برای دختر تا 9 سالگی اولویت دارد؛ ولی باز هم امکان دارد قاضی با بررسی شرایط، تشخیص متفاوتی درباره مصلحت فرزند بدهد (مثلاً ابتلای پدر به اعتیاد).

در هر صورت، پرداخت نفقه فرزند حتی پس از جدایی والدین بر عهده کسی است که از نظر قانونی مکلف است مخارج فرزند را تأمین کند. اغلب این وظیفه نیز بر دوش پدر خواهد بود؛ مگر اینکه قانون یا دادگاه قائل به استثنا شده باشد.

تفاوت «طلاق از طرف مرد بدون دلیل» با «طلاق به استناد سوءرفتار زن»

اگر مرد دلیل محکمه‌پسند داشته باشد؛ مانند تمکین نکردن زن، روابط نامشروع، سوءاخلاق شدید، ترک زندگی به شکل غیرقانونی و مواردی از این قبیل، دادگاه ممکن است حکم طلاق را با شرایط آسان‌تری برای مرد صادر کند؛ به‌ویژه در بحث حقوق مالی مثل اجرت‌المثل یا تنصیف دارایی، اگر ثابت شود زن وظایف شرعی و عرفی خویش را به جا نیاورده، دادگاه به نفع مرد رأی صادر خواهد کرد. اما «طلاق از طرف مرد بدون دلیل» معمولاً موجب می‌شود که او مجبور باشد کلیه حقوق زن را به‌صورت کامل بدهد و بابت کوتاهی یا قصور زن استدلالی نداشته باشد.

انتقال اموال پیش از طلاق و مشکلات احتمالی

یکی از چالش‌های رایج زمانی که مرد قصد جدایی دارد، انتقال اموال به نام دیگران برای فرار از پرداخت مهریه یا سایر حقوق زن است. اما طبق قوانین جاری، اگر زن بتواند ثابت کند این انتقال صوری و با قصد فرار از دین بوده، دادگاه حکم به بی‌اعتباری معامله می‌دهد. با وجود این، اثبات صوری بودن نقل‌وانتقال همیشه آسان نیست و نیاز به مستندات، شهود یا اسناد مالی دارد. در هر حال باید توجه داشت که چنین اقداماتی می‌تواند عواقب کیفری هم در پی داشته باشد.

هزینه دادرسی و استفاده از وکیل

دعوی طلاق، چه از سوی مرد و چه از جانب زن، در زمره دعاوی غیرمالی محسوب می‌شود و هزینه دادرسی آن چندصد هزار تومان است (به نرخ سال جدید). البته اگر کار به اخذ گزارش کارشناسی، ارزیابی مالی و جلسات داوری متعدد بکشد، این هزینه‌ها کمی افزایش خواهد یافت. در صورتی که مرد بخواهد از حضور وکیل مجرب استفاده کند، باید حق‌الوکاله جداگانه بپردازد. تجربه نشان می‌دهد بهره‌مندی از وکیل متخصص در طلاق باعث می‌شود روند کار سریع‌تر و بدون حضور مکرر موکل در دادگاه پیش برود و حقوق مالی همسر نیز با دقت تنظیم گردد.

نقش تجربه‌ی ما در پرونده‌های طلاق

تجربه نشان داده است که جدایی، حتی اگر حق طلاق با مرد باشد، روندی چندوجهی دارد و بی‌دقتی در هر مرحله ممکن است آسیب‌های جبران‌ناپذیری به آینده‌ی خود و حتی فرزندانتان وارد کند. ما طی سالیان متمادی فعالیت در حوزه دعاوی خانواده، موفق به ثبت نتایج درخشانی شده‌ایم:

• بیش از 10 سال سابقه تخصصی در پرونده‌های طلاق، مهریه و خانواده
• بیش از 1584 پرونده موفق
• نرخ موفقیت حدود 99 درصد در احقاق حقوق موکلان در دعاوی خانواده

این پیشینه نشان می‌دهد که در انواع طلاق (ازجمله مواردی مثل طلاق از طرف مرد بدون رضایت زن و طلاق از طرف مرد بدون دلیل) با تمام پیچیدگی‌های حقوقی و عاطفی آن، آمادگی و اشراف کامل داریم. از مشاوره ابتدایی گرفته تا دفاع در دادگاه بدوی، تجدیدنظر و اجرای آرای قطعی، تیم حرفه‌ای ما در کنار شماست تا روند قانونی با سرعت و دقت کافی به انجام برسد.

جدول خلاصه مراحل طلاق از طرف مرد

کلام پایانی

در دنیای پرچالش امروز، طلاق یکی از حساس‌ترین و تأثیرگذارترین تصمیمات در زندگی هر فرد محسوب می‌شود. در طلاق از طرف مرد بدون رضایت زن یا حتی طلاق از طرف مرد بدون دلیل، اگرچه قانون مدنی این حق را برای آقایان در نظر گرفته، اما پیمودن مسیر قانونی و تأدیه کامل حقوق مالی زوجه فرایندی زمان‌بر است و گاه مشاوره دقیق حقوقی و حضور یک وکیل متخصص می‌تواند بسیاری از خسارات مادی و معنوی را کاهش دهد.

در صورتی که به‌عنوان یک مرد، قصد اقدام به طلاق دارید یا به‌عنوان زن، نگران حقوق خود هستید، با آگاهی از تمام قوانین و مقررات موجود و با همراهی یک وکیل با تجربه می‌توانید انتخابی درست داشته باشید. ما با بیش از ده سال سابقه تخصصی در دعاوی خانواده و همکاری در 1584 پرونده موفق، همواره در کنارتان هستیم تا پیچیدگی‌های حقوقی و عاطفی طلاق با کمترین آسیب و بالاترین منفعت ممکن برای شما طی شود. از یاد نبرید که آرامش ذهن و روح شما در فرایند طلاق اولویت ماست و تلاش می‌کنیم تا بهترین راهکار حقوقی را با رعایت اصول قانونی و حفظ عدالت ارائه دهیم.

اگر هم‌اکنون به راهنمایی بیشتری در مورد شرایط طلاق، طلاق توافقی یا دیگر مسائل حقوق خانواده نیاز دارید، می‌توانید با مشاوره دقیق و همه‌جانبه، گام مطمئنی در مسیر آینده‌تان بردارید. در تمام مراحل قانونی، از نخستین جلسه مشاوره تا ثبت نهایی طلاق، همراه شما هستیم تا مطمئن شوید حق و حقوق همه طرفین رعایت می‌شود و کمترین تنش و هزینه‌ی اضافی به خانواده‌ها تحمیل نخواهد شد.

سوالات متداول